φραγίδα» συνταγματικότητας έβαλε το Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) στην εγκατάσταση και λειτουργία ξένων πανεπιστημιακών ιδρυμάτων στην Ελλάδα. Η απόφαση της Ολομέλειας του ΣτΕ ελήφθη κατά πλειοψηφία. To Συμβούλιο έκρινε πως υπό το φως του ενωσιακού δικαίου το άρθρο 16 του Συντάγματος δεν αντίκειται στον νόμο 5094/24 για την εγκατάσταση και λειτουργία μη κρατικών πανεπιστημίων στη χώρα μας.
Οι δικαστές της Ολομέλειας κλήθηκαν να ψηφίσουν αρχικά αν απαιτείται η αποστολή προδικαστικού ερωτήματος στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ενωσης (ΔΕΕ) σχετικά με το αν το ενωσιακό δίκαιο επιβάλλει στη χώρα μας να ανεχθεί τέτοιου είδους ιδρύματα ανώτατης εκπαίδευσης.
Με πλειοψηφία 18-7 κρίθηκε πως δεν υπάρχει λόγος υποβολής προδικαστικού ερωτήματος, με τη μειοψηφία να διατυπώνει την άποψη –σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ»– πως «δεν είναι σαφής η έννοια του ενωσιακού δικαίου και υπό αυτή την εκδοχή θα πρέπει να ξεκαθαριστεί αν επιβάλλει στη χώρα μας την ανοχή στην ίδρυση μη κρατικών πανεπιστημιακών ιδρυμάτων».
Δικαστικοί κύκλοι αναφέρουν ότι το «ντέρμπι» μεταξύ των συμβούλων Επικρατείας εξελίχθηκε στην ψηφοφορία σχετικά με τις υποχρεώσεις των κρατών-μελών που απορρέουν από τη γενική συμφωνία για τις συναλλαγές στον τομέα των υπηρεσιών GATS (General Agreement on Trade in Services). Η ψηφοφορία αφορούσε δηλαδή την αποστολή ή μη προδικαστικού ερωτήματος για το αν η GATS επιβάλλει –εφόσον προηγουμένως δεχθεί το δικαστήριο ότι τα ιδρύματα λειτουργούν στη χώρα μας επειδή το επιβάλλει το ενωσιακό δίκαιο– και τη λειτουργία στην Ελλάδα αντίστοιχων ιδρυμάτων από τρίτες χώρες εκτός Ε.Ε. Με πλειοψηφία 14-11 το ΣτΕ αποφάσισε ότι δεν απαιτείται η αποστολή προδικαστικού ερωτήματος.
πράσινο-στε-στα-ιδιωτικά-αει-to-σκεπ-563661145
Πιερρακάκης για την απόφαση του ΣτΕ: Πραγματοποιείται ένα μεγάλο βήμα προόδου
Σύμφωνα με την ανακοίνωση του προέδρου του ΣτΕ Μιχάλη Πικραμένου, έπειτα από δύο διασκέψεις το δικαστήριο έκρινε πως «οι διατάξεις των παρ. 5 και 8 του άρθρου 16 του Συντάγματος, ενόψει και του σκοπού τους, που συνίσταται στην παροχή υψηλού επιπέδου ανώτατης εκπαίδευσης, σε συνδυασμό με την παρ. 1 του άρθρου 16, η οποία κατοχυρώνει την ελευθερία της εκπαίδευσης και την ακαδημαϊκή ελευθερία, ερμηνεύονται –σύμφωνα και με την ερμηνευτική δήλωση του άρθρου 28 του Συντάγματος αλλά και επί τη βάσει των αρχών της αμοιβαίας εμπιστοσύνης και της καλόπιστης συνεργασίας των κρατών μελών (αρ. 2 και 4 παρ. 3 ΣΕΕ)– σε αρμονία με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ενωσης».
Στην Ολομέλεια είχαν συζητηθεί τέσσερις αιτήσεις ακύρωσης, που στρέφονται κατά της υπουργικής απόφασης η οποία εκδόθηκε στο πλαίσιο των διατάξεων του νόμου 5094/2024.
Στο σκεπτικό των δικαστών σημειώνεται πως οι συγκεκριμένες «συνταγματικές διατάξεις ερμηνεύονται ενόψει των νεότερων νομοθετικών και νομολογιακών δεδομένων του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ενωσης, τα οποία αφορούν την παροχή ανώτατης εκπαίδευσης, την ελευθερία εγκατάστασης, καθώς και το θεμελιώδες δικαίωμα ίδρυσης εκπαιδευτικών ιδρυμάτων με σεβασμό των δημοκρατικών αρχών». Κατά συνέπεια, δεν αποκλείεται κατά το Σύνταγμα η ίδρυση και λειτουργία παραρτημάτων αλλοδαπών πανεπιστημίων προερχομένων από την Ευρωπαϊκή Ενωση ή από χώρα συμβεβλημένη στην GATS, κατά τους όρους ειδικού νόμου, με τον οποίον διασφαλίζεται υψηλό επίπεδο σπουδών και προστατεύεται η ακαδημαϊκή ελευθερία».
Στην ίδια ανακοίνωση ξεκαθαρίζεται πως κατά την κρίση του δικαστηρίου, «το σύστημα του επίμαχου νόμου, ως προς τους όρους αδειοδότησης και λειτουργίας, δεν εισάγει υπέρμετρους περιορισμούς στην ελευθερία εγκατάστασης», με αποτέλεσμα να απορριφθεί κατά πλειοψηφία και η αίτηση ακυρώσεως των κολεγίων.
«Ιστορική απόφαση»
Στην Ολομέλεια είχαν συζητηθεί τέσσερις αιτήσεις ακύρωσης, που στρέφονται κατά της υπουργικής απόφασης η οποία εκδόθηκε στο πλαίσιο των διατάξεων του νόμου 5094/2024 για την εγκατάσταση ιδιωτικών πανεπιστημίων στην Ελλάδα. Για «ιστορική απόφαση» κάνει λόγο σε δήλωσή του ο τότε υπουργός Παιδείας Κυριάκος Πιερρακάκης, υπογραμμίζοντας πως η απόφαση του ΣτΕ «συνιστά δικαίωση της βούλησής μας να γκρεμίσουμε τείχη, να σπάσουμε ριζωμένα ταμπού, να ξεπεράσουμε ιδεοληψίες και να δώσουμε περισσότερες επιλογές και ευκαιρίες στους φοιτητές που θέλουν να σπουδάσουν στη χώρα μας».
Μέχρι σήμερα έχουν καταθέσει συνολικά 13 ευρωπαϊκά ΑΕΙ σχετική αίτηση για ίδρυση παραρτήματος στην Ελλάδα. Τα 12 με στόχο να ξεκινήσουν τη λειτουργία τους τον προσεχή Οκτώβριο, από το ακαδημαϊκό έτος 2025-2026 και ένα το 2026-2027. Μεταξύ των 13 ΑΕΙ, τα 11 είναι βρετανικά, ένα γαλλικό και ένα κυπριακό. Με βάση τα στοιχεία της ΕΘΑΑΕ, από τις αιτήσεις που αξιολογεί προκύπτει ότι τα 12 ΑΕΙ έχουν ζητήσει άδεια για να λειτουργήσουν συνολικά 39 σχολές με 162 προπτυχιακά προγράμματα σπουδών. Εξ αυτών, το Πανεπιστήμιο Λευκωσίας σκοπεύει να λειτουργήσει έξι σχολές και όλα τα υπόλοιπα από τρεις, δηλαδή το ελάχιστο που ζητάει ο νόμος 5094.
